Google Streetview biedt vele gemakken. Voordat je op vakantie gaat kun je al kijken hoe het er daar uitziet. Voordat je iemand bezoekt kun je precies zien waar je moet zijn. Voordat je een auto-ongeluk krijgt, kunnen verzekeraars de hoogte van dat risico al opmaken uit Google Streetview en hun premie daarop aanpassen. Huh? Kan en mag dat laatste wel zomaar? Google Streetview is ontzettend handig voor ons, maar potentieel ook voor verzekeraars.
In dit gastblog van mr. Henk Bethlehem en mr. Wubbina Hids (Bout Advocaten) wordt de bovengenoemde vraag beantwoord. Hier spelen zich eerst een aantal voorvragen af. Wat zijn persoonsgegevens? Zijn afbeeldingen van je woning op Google Streetview persoonsgegevens? En mogen verzekeraars die gegevens op die manier gebruiken?
Als uitgangspunt geldt dat data op zichzelf niet een persoonsgegeven is. Dit betekent dat je er ook geen eigendom over kunt hebben. In algemene zin wordt dit nog wel eens vergeten. Men vraagt zich nog wel eens af wie eigenaar is van ‘de data’. Aangezien je geen eigendom over data kunt hebben ontstaat er een verschil tussen de juridische duiding van eigendom en ons dagelijkse spraakgebruik. Data is niet iets fysieks.
Hoe is de data te kwalificeren die Google verwerkt met Google Streetview? Google verwerkt veel gegevens, onder meer door de opnamen die zij maken wanneer zij met de Google Streetview-auto’s door de straten rijden. Google beschikt daarmee over ongefilterde gegevens. Die ongefilterde gegevens of ‘ruwe data’ bevatten onder andere kentekens, personen en huisnummers. Deze gegevens worden maar voor een klein deel gepubliceerd op Google Streetview.
Uit onderzoek van studenten van de Universiteit Warschau en de Stanford-universiteit is gebleken dat een deel van die gegevens, namelijk de foto’s van woningen, kunnen worden gebruikt om voorspellingen te doen over de kans dat iemand een auto-ongeluk gaat krijgen.
Of een – foto van een – woning ook een persoonsgegeven is, kwam aan de orde in een rechtszaak waarin iemand de rechtbank verzocht om Google te veroordelen tot het verwijderen van zijn persoonsgegevens op Google Streetview. Zowel de rechtbank als het Gerechtshof heeft geoordeeld dat de foto’s die via Google openbaar gemaakt worden geen verwijzing naar een bepaalde natuurlijke persoon bevatten. Aan de vereisten om de foto van de woning te beschouwen als een persoonsgegeven was niet voldaan, aangezien het uitsluitend ging om gegevens over een object (en dus niet over een persoon).
In een andere rechtszaak heeft het Gerechtshof Den Haag een soortgelijk oordeel gegeven. In die zaak oordeelde het Gerechtshof dat aangezien de woning aan expats werd verhuurd, de woning niet naar de eigenaar was te herleiden om als inbreuk op zijn persoonlijke levenssfeer te kunnen gelden. Dit maakt dat eigendom van een huis vreemd genoeg dus nog onvoldoende is, om als persoonsgegeven te kwalificeren.
In Duitsland geldt overigens een opt-out. Je kunt er daar voor kiezen om je woning onzichtbaar te maken op Google Streetview. In Duitsland is ook vrij massaal van deze optie gebruikgemaakt (244.000 keer) en dit heeft tot gevolg dat Google niet echt meer actief is met Streetview in Duitsland.
Google Streetview wordt echter niet alleen door particulieren gebruikt. Uit het hierboven genoemde onderzoek komt namelijk naar voren dat verzekeraars de foto’s van Google Streetview kunnen gebruiken om persoonsgegevens daaraan te koppelen. Door publicatie op het internet, raakt Google de controle kwijt over de (persoons)gegevens. Verzekeraars zouden die (persoons)gegevens in theorie voor hun eigen doeleinden kunnen gaan verwerken. Uit het onderzoek volgt dat de woning iets zegt over het risico op een ongeluk en de premie zou daarop kunnen worden aangepast.
De verwerking c.q. verrijking van (directe) persoonsgegevens zoals naam en het woonadres, gekoppeld met het (indirecte) persoonsgegeven van de woning (de foto van het object) is een verwerking in de zin van de AVG. Voor de verzekeraar is het woonadres immers een direct persoonsgegeven, omdat ze je al hebben geïdentificeerd (en je voor hun identificeerbaar bent).
De hoofdregel uit de AVG is dat persoonsgegevens niet verder mogen worden verwerkt dan voor de doeleinden dan waarvoor ze zijn verkregen. Dat volgt onder meer uit artikel 5 AVG. Wat zijn dan de doeleinden van verzekeraars voor de verwerking van persoonsgegevens? Als voorbeeld neem ik Anderzorg.
Anderzorg omschrijft haar doeleinde als volgt, in haar privacyverklaring.
"Anderzorg heeft jouw persoonsgegevens nodig voor het sluiten en uitvoeren van de basisverzekering en aanvullende ziektekostenverzekering. Voor het uitvoeren van deze verzekeringen zijn ook gegevens over jouw gezondheid nodig."
Wat exact onder het uitvoeren van de verzekering wordt verstaan wordt daar ook toegelicht. Met die privacyverklaring voldoet Anderzorg aan een deel van haar informatieplicht
Anderzorg mag persoonsgegevens van haar verzekerden verwerken om uitvoering te geven aan de overeenkomst. Het bepalen van je premie aan de hand van je adres staat niet genoemd in de privacyverklaring, laat staan de manier waarop dat (dan theoretisch zou gebeuren) door verrijking van de persoonsgegevens met gegevens van Google Streetview. Ook is dat niet nodig om uitvoering te geven aan de overeenkomst. In het hypothetische geval dat Anderzorg dat zou doen, dan zou de verwerking dus verder gaan dan de doeleinden waarvoor ze zijn verkregen.
Naast de AVG speelt er ook andere wetgeving. Je kunt bijvoorbeeld nog denken aan EVRM (het Europees Verdrag voor de rechten van de Mens) en je de vraag stellen of inbreuk wordt gemaakt op ‘de persoonlijke levenssfeer’ van betrokkenen als data op deze manier gebruikt gaat worden. Het recht op respect voor iemand zijn woning staat ook expliciet in het EVRM genoemd.
Google Streetview is ontzettend handig. Niet alleen voor ons, maar zoals uit het onderzoek is gebleken ook voor verzekeraars. Onze wetgeving staat niet toe dat verzekeraars Google Streetview op die manier zouden gebruiken, maar de technische mogelijkheid lijkt er dus wel te zijn.
Heb je privacy vraagstukken? Neem dan eens vrijblijvend contact met ons op via bethlehem@boutadvocaten.nl en hids@boutadvocaten.nl.
